Nếu bạn muốn có một chiếc lót cốc cá tính, một chiếc băng-đô “đẹp nhất thế gian”, hay một chiếc ví da phiên bản duy nhất, một chiếc tranh treo tường không giống ai… Cả thế giới handmade đều nằm trong tay bạn. Những ngành nghề thủ công “thế hệ mới” đem đến thị trường vô vàn những sáng tạo. Những ngành thủ công thế hệ mới rất chú trọng đến yếu tố cá nhân hoá, riêng biệt hoá, nhiều mặt hàng là đồ độc bản hoàn toàn.

Chỉ kể tên cũng… đủ mệt

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ thường được “mặc định” với tên tuổi các làng nghề, hay phố nghề truyền thống. Nói đến gốm là những Bát Tràng (Hà Nội), Phù Lãng (Bắc Ninh)… nói đến kim hoàn là Hàng Bạc (Hà Nội), Đồng Xâm (Thái Bình)… Tuy nhiên, khi giới trẻ khởi nghiệp bằng handmade thì mọi thứ thay đổi chóng mặt.

Hội chợ Makers Market - Child Routes do Hanoi Indie Troupe (HIT) tổ chức sẽ làm khách hàng “chóng mặt” vể các chủng loại sản phẩm do gần 80 doanh nghiệp, nhà sáng tạo đem đến. Đơn giản nhất là chiếc lót cốc cũng có hàng chục phong cách khác nhau, từ cảm hứng của những viên gạch hoa phổ biến trong cuộc sống của người Hà Nội, Sài Gòn mấy chục năm trước, đến những miếng vải bò được trang trí hoạ tiết hoa văn, những sắc màu bohemia và cả những chiếc lót cốc đan móc từ len xinh yêu dễ thương… Chỉ một dòng sản phẩm, nhưng mỗi nhà cung cấp lại có những phong cách khác nhau, mà chỉ kể tên thôi cũng… đủ mệt. Điều đó cho thấy sức sáng tạo vô tận của cộng đồng. Những món đồ “không đơn giản”, tất nhiên, sẽ phức tạp… hơn.

Nếu bắt đầu bằng những mặt hàng có tính chất truyền thống, thì có thể kể đến những mặt hàng như giấy dó, tò he, cải lanh… Cả miền Bắc chỉ có một làng nặn tò he ở huyện Phú Xuyên (Hà Nội) thì Nguyệt Viên Ký đem đến một thế giới tò he “khác”. Vẫn được nặng bằng bột, nhưng tò he của Nguyệt Viên Ký tinh tế hơn, cầu kỳ hơn; có nhiều sáng tạo “mới mà cũ”. Thí dụ như hình tượng chị Hằng, mẫu “thỏ ngọc bưởi xanh” với chú thỏ chui ra từ quả bưởi… và đặc biệt là cả thế giới lưỡng cư bò sát với ếch, nhái, rắn… quen thuộc với tuổi thơ.

Chạm Dó “khoác áo mới” cho giấy dó với hàng loạt mặt hàng thủ công như: Sổ, quạt, bưu thiếp, tranh… làm từ giấy dó. Trong đó, có những tấm bưu thiếp trang trí bằng hoa khô, lá khô hoàn toàn từ thiên nhiên.

Nhưng câu chuyện “áo mới” cho truyền thống chỉ chiếm một phần nhỏ trong thế giới thủ công mà HIT đem đến Makers Market - Child Routes. Hầu hết chúng ta đều ngưỡng mộ những cuốn sách được đóng bìa da, hoặc đóng bìa với chất liệu quý trong các thư viện hoàng gia châu Âu. Papel y Tinta khiến nhiều người ngạc nhiên khi giới thiệu các phương pháp đóng, khâu, bọc… sách, toàn bộ quy trình được làm thủ công mà người thợ phải mất nhiều năm học hỏi mới thành nghề. “Y phục xứng kỳ đức”, những cuốn sách quý cần được bảo quản, gìn giữ lâu dài bằng các biện pháp bảo vệ tương xứng. Nhiều cuốn sách được bọc bằng da dê, trang trí những hoạ tiết cầu kỳ. Tất nhiên, bất kỳ ai cũng có thể sở hữu một cuốn sổ ghi chép những điều quan trọng với bản thân bằng mua những cuốn sổ đóng sẵn bằng phương pháp thủ công, bọc da thật. Thậm chí, khách hàng còn có thể trang trí cuốn sổ đó theo ý thích của mình.

Đồ đan len đặc biệt phong phú với nhiều nhãn hàng. Có cảm giác các nhà sáng tạo có thể đan cả thế giới. Sản phẩm của Eck Homemade mang đến sự gần gũi, ấm áp. Những con thú đan len len ngộ nghĩnh đánh thức cả tuổi thơ của bất kỳ vị khách khó tính nào. Không chỉ là đồ chơi cho các bạn nhỏ, những chú gấu, thỏ và nhiều con vật khác đều có thể sử dụng tạo cá tính cho các căn phòng. Eck Homemade còn có nhiều món đồ thời trang cho các bạn nữ, với những chiếc băng đô, nơ cài tóc, mũ… không đụng hàng với bất cứ ai. Cũng ở đây, khách hàng còn tìm thấy nhiều món đồ xinh yêu khác, của các nhà cung cấp khác, đều từ những sợi len mà ra.

Vô vàn sản phẩm khác nhau, nhưng nếu phân nhóm theo chất liệu, gồm đồ giấy, đồ da, đồ vải, đồ kim hoàn, đồ gỗ…; phân loại theo công năng thì các sản phẩm chủ yếu là đồ thời trang, trang trí nhà cửa… Trong đó, đồ trang sức cũng khác biệt so với những “lề lối”cũ. Điển hình như Dewdrop of Honey (hay gọi tắt là D.O.H) với những món đồ phụ kiện làm từ chất liệu da thật kết hợp cùng đá tự nhiên hay polymer clay. Sản phẩm của D.O.H luôn lấy thiên nhiên làm cảm hứng sáng tạo, nổi bật là những đôi khuyên hay pin cài làm từ da vegtan (da thuộc thảo mộc) được tạo hình những chiếc lá và nhuộm màu thủ công. Năm nay, D.O.H có thêm dòng sản phẩm mới là những chiếc giày xinh xắn, vừa có thể làm móc khoá, vừa có thể làm đồ trang trí...

Khởi nghiệp từ… vài triệu đồng

Hầu hết những nhà sản xuất thủ công mỹ nghệ “thế hệ mới” đều là doanh nghiệp “siêu nhỏ”. Và với khá nhiều nhóm ngành nghề, hầu như bất kỳ sinh viên mới ra trường nào cũng có thể… khởi nghiệp.

Điển hình trong đó là nhóm nghề đan len. Bằng sự khéo léo, đầu óc tưởng tượng, và một số cuộn len, những nhà sáng tạo có thể đan tất cả những gì họ muốn. Và khi có khả năng “bắt mạch” thị trường, họ đã có sẵn phương tiện là mạng xã hội để quảng bá, tiêu thụ mặt hàng của mình đến người tiêu dùng. Đây là lý do rất nhiều bạn trẻ ham mê khởi nghiệp từ nhóm ngành thủ công mỹ nghệ.

Đối với những người ham mê thủ công mỹ nghệ, hiện giờ có nhiều ngành khác nhau của các trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, Đại học Mở… đào tạo các ngành liên quan. Ngoài ra, còn có nhiều khoá đào tạo ngắn hạn. Có những bạn trẻ khéo tay, ham tìm hiểu còn tự học qua mạng xã hội và sau đó có thể hành nghề. Đây là lĩnh vực rộng mở với nhiều bạn trẻ, với điều kiện đầu tiên là khả năng sáng tạo.

Theo PGS.TS. Phạm Văn Hùng - Trưởng khoa Đầu tư trường Đại học Kinh tế Quốc dân, sản xuất, kinh doanh đồ handmade tận dụng khả năng sáng tạo vô tận của giới trẻ và có thể tiếp cận với xu hướng đầu tư xanh với những sản phẩm thân thiện với môi trường. Để khởi nghiệp, các bạn sinh viên cần có sự đam mê, tinh thần dám dấn thân và có sự đổi mới, sáng tạo không ngừng nghỉ. Bên cạnh đó, khởi nghiệp, nghĩa là bạn gần như tự mình quản lý, vận hành tất cả những khía cạnh trong dự án. Vì vậy, các bạn cần có các kỹ năng mềm như: kỹ năng lập kế hoạch và quản trị rủi ro, kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng quản lý tài chính, kỹ năng xây dựng và quản lý thương hiệu… Đối với đồ handmade, do đặc trưng sản phẩm được làm hoàn toàn thủ công và tỉ mỉ từng chi tiết, sản phẩm có tính nên kiến thức nền tảng về đồ handmade luôn là chìa khóa dẫn đến thành công.